عه‌لادین سه‌جادی‌    table.MsoNormalTable {line-height:115%; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; } p {margin-right:0in; margin-left:0in; font-size:8.5pt; font-family:"Verdana","sans-serif"; color:#FFFFB9; } p.MsoNormal {margin-top:0in; margin-right:0in; margin-bottom:10.0pt; margin-left:0in; line-height:115%; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; color:windowtext; } .style4 { text-align: right; }           عه‌لادین سه‌جادی‌         عه‌لادین سه‌جادی‌ ته‌مه‌نێك له‌خزمه‌ت ئه‌ده‌بی‌ كوردیدا

   عه‌لادین سه‌جادی ناوی ته‌واوی  (عه‌لادین نه‌جمه‌دین عیسامه‌دین)ه‌ بنه‌ماڵه‌كه‌یان ‏له‌نێو شاری‌ سنه‌دا به‌ سه‌جادی‌ به‌ناوبانگن و ڕووناكبیر و نووسه‌ری‌ گه‌وره‌شیان ‏تێدا هه‌ڵكه‌وتووه‌، دایكی‌ له‌ شێخه‌كانی‌ باراوه‌، باوكی‌  سه‌یده‌. بنه‌ماڵه‌ی‌ سه‌جادی ‏له‌ره‌چه‌ڵه‌كدا هه‌ورامیین، خه‌ڵكی‌ دێیه‌كن له‌ ئێران به‌ناوی‌ (كه‌ڵچی‌)، پاشان ‏چوونه‌ته‌ سنه‌، سه‌جادی‌ له‌ ساڵی   ١٩٠٧   له‌خێزانێكی ئاینیدا له‌دایكبووه‌. له‌ ساڵی ‏‏١٩٢٧   بۆ خوێندن رووی له‌سلێمانی كردووه‌ و له‌ مزگه‌وتی شێخ جه‌لال و مزگه‌وتی ‏حاجی مه‌لا ره‌سوڵ   وه‌ك فه‌قێ‌ دامه‌زراوه‌. ساڵی   ١٩٣٨   مۆڵه‌تی مه‌لایه‌تی لای ‏مامۆستا شێخ بابه‌عه‌لی ته‌كیه‌یی وه‌رگرتووه‌ و چووه‌ بۆ به‌غدا له‌ مزگه‌وتی نه‌عیمه‌ ‏خاتوون بووه‌ به‌پێشنوێژ، دانیشتن و كاری رۆژانه‌ی له‌و مزگه‌وته‌دابووه‌. له‌به‌غداش ‏لای مامۆستا شێخ ئه‌مجه‌د زه‌هاوی و شێخ محه‌مه‌د قزڵجی به‌ هه‌ندێ‌ له‌ زانسته‌ ‏ئیسلامییه‌كاندا چووه‌ته‌وه‌. له‌ساڵی   ١٩٢٩   چووه‌ته‌ بواری رۆژنامه‌نووسییه‌وه‌ له‌ ‏ساڵی 1941بووه‌ به‌ به‌رێوبه‌ری گۆڤاری گه‌لاوێژ تا كاتی داخستنی له‌   ١٩٤٩   ‏له‌ساڵی   ١٩٤٨   له‌دوای راپه‌ڕینی كانونه‌وه‌ گۆڤاری نزار-ی به‌عه‌ره‌بی و كوردی ‏ده‌ركردووه‌، كه‌ گۆڤارێكی سیاسی بووه‌. له‌دوای شۆڕشی 14ته‌مووز تا ساڵی ‏‏1974 مامۆستای مێژووی ئه‌ده‌بی كوردی بووه‌ له‌ زانكۆی به‌غدا و هه‌ر هه‌مان ‏ساڵ كراوه‌ به‌ ئه‌مینداری ئه‌وقاف و ماوه‌ی سێ‌ ساڵ ئه‌و كاره‌ی كردووه‌. تا ساڵی ‏‏١٩٨٤   كۆچی دوایی كردووه‌ و له‌ گۆڕستانی شێخ عه‌بدولقادری گه‌یلانی له‌نزیك ‏گۆڕی شێخ ره‌زای تاڵه‌بانی له‌به‌غدا به‌خاك سپێردراوه‌. ‏

   ساڵی‌ مه‌رگی‌ رۆشنبیران بوو

   ئه‌و ساڵه‌ی كه‌ مامۆستا عه‌لادین سه‌جادی‌ مه‌رگ به‌رۆكی‌ گرتووه‌، ساڵی مردنی ‏نووسه‌ر و رۆشنبیران «ئه‌مین میرزا كه‌ریم و تۆفیق وه‌هبی به‌گ و جگه‌ر خوێن و ‏حسێن خانه‌قا و خاڵه‌ ره‌جه‌ب..بووه‌. عه‌لادین سه‌جادی پتر له‌ چل ساڵی ته‌مه‌نی ‏خۆی بۆ نووسین و ئه‌ده‌ب و ته‌رخان كردووه‌. ‏

   له‌ ساڵی   ١٩٥٢   كتێبی مێژووی ئه‌ده‌بی كوردی به‌قه‌واره‌ی   ٦٥٢   لاپه‌ڕه‌نوسیی. له‌ ‏ساڵی   ١٩٥٧   تا ساڵی   ١٩٨٣   كتێبی رشته‌ی مرواری چاپكردووه‌. له‌ ساڵی   ١٩٥٣   ‏كتێبێكی به‌ ناوی كوڕ و كچ چاپكردووه‌، له‌ناوه‌ڕاستی په‌نجاكاندا گه‌شتێكی ‏به‌كوردستاندا كردووه‌. پاشان ئه‌وگه‌شته‌ی كردووه‌ به‌كتێبێك. كتێبێكی دیكه‌ی ‏له‌سه‌ر شۆڕشه‌كانی به‌درخان و سمكۆ و حه‌مه‌پاشای ره‌واندز و شێخ مه‌حمودی ‏نووسیی كتێبی هه‌میشه‌ به‌هار به‌رهه‌مێكی دیكه‌ی نوسه‌ره‌ كه‌ سێ‌ چیرۆكی ‏فۆلكلۆری كوردییه‌. له‌ ساڵی   ١٩٦٢   كتێبی ده‌ستور و فه‌رهه‌نگی كوردی ‏بڵاوكرده‌وه‌. له   ١٩٦٩   كتێبی نرخ شناسی بڵاوكرده‌وه‌ و پاشان كتێبی خۆشخوانی ‏بڵاوكرده‌وه‌. ده‌ستور و فه‌رهه‌نگی زمانی كوردی1961/ئه‌ده‌بی كوردی و ‏لێكۆڵینه‌وه‌ی ئه‌ده‌بی كوردی   ١٩٦٨/ نرخ شناسی   ١٩٧٠/ دووچامه‌كه‌ی نالی و ‏سالم   ١٩٧٣/ كورده‌واری   ١٩٧٤/   ده‌قه‌كانی ئه‌ده‌بی كوردی   ١٩٧٨/ خۆشخوانی   ١٩٧٨/   له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌شدا دوونامیلكه‌ی ده‌ركردووه‌ بۆ یادی پیره‌مێرد له‌ساڵی   ١٩٥١   بۆ یادی محه‌مه‌د ئه‌مین زه‌كی به‌گ له  ‌١٩٤٨. به‌رهه‌مه‌كانی سه‌جادی ‏له‌باره‌ی ئه‌ده‌به‌وه‌یه‌. به‌ده‌ر له‌م به‌رهه‌مانه‌ سه‌جادی كۆمه‌ڵێ‌ به‌رهه‌میشی ئاماده‌ی ‏چاپبووه‌ و له‌ دوای خۆی به‌جێماوه‌ له‌وانه‌ به‌رگی نۆی رشته‌ی مرواری / به‌رگی ‏دووه‌می ده‌قه‌كانی ئه‌ده‌بی كوردی و كتێبی زینده‌وره‌/ یاداشته‌كانی/ ئه‌م پیاوه‌ ‏عاشقی ئه‌ده‌ب بووه‌ وه‌ك خۆی ده‌ڵێت. له‌كانگای دڵمه‌وه‌ حه‌زم له‌ ئه‌ده‌ب كردووه‌.‏

   سه‌باره‌ت به‌عه‌لادین سه‌جادی‌ د. كه‌مال مه‌زهه‌ر به‌كوردستانی‌ نوێ‌ ی‌ وت: من له‌ ‏دێر زه‌مانه‌وه‌ مامۆستا عه‌لادین سه‌جادی‌ ده‌ناسم و په‌یوه‌ندییه‌كی‌ خۆشمان هه‌بوو. ‏به‌راستی‌ پیاوێكی‌ دڵسۆزبوو بۆ زمان و ئه‌ده‌بی‌ كوردی‌ له‌ساڵی‌    ١٩٥٤   بۆیه‌كه‌م ‏جار ناسیم، چونكه‌ ئه‌و ئه‌ندامی‌ كۆڕی‌ زانیاری‌ كوردبوو، له‌وێ‌ كارمه‌ند بوو له‌و ‏رۆژگاره‌وه‌ له‌ گه‌ڵ مامۆستا عه‌لادین دا تێكه‌ڵاویمان هه‌بوو و دۆستبووین و به‌م ‏دواییانه‌ زانیم كه‌ كچێكی‌ لێره‌یه‌ له‌(هه‌ولێر) و چه‌ند جارێك په‌یوه‌ندیم پێوه‌كردووه‌ ‏و له‌ گه‌ڵ شه‌هلای‌ خێزانمدا چووینه‌ته‌ لای‌ و به‌یه‌كه‌وه‌ دانیشتووین. به‌راستی‌ ‏سه‌جادی‌ پیاوێكی‌ دڵسۆزبوو، به‌رهه‌مه‌كانی‌ له‌ئاستێكی‌ به‌رزدایه‌، رشته‌ی‌ مرواری‌ ‏یه‌كێكه‌ له‌به‌رهه‌مه‌ ناوازه‌كانی‌ مامۆستا عه‌لادین و به‌رهه‌مه‌كانی‌ دیكه‌شی‌ زۆر ‏ناوازه‌ن. كارێكی‌ باش ده‌كه‌ن كه‌ ئاوه‌ها یادی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌. ‏

   مسته‌فا صاڵح كه‌ریم :ساڵی‌ (١٩٣٩) له‌شاری‌ به‌غدا دوو ڕووناكبیریی‌ كوردی‌ ‏به‌تواناو خه‌مخۆری‌ ئه‌ده‌ب و ڕۆژنامه‌نووسی‌ و ئازادیی‌ كورد له‌كونجی‌ دوكانێكدا ‏بڕیاری‌ ده‌ركردنی‌ گۆڤارێكیان دا. ئه‌و دوو پیاوه‌ به‌ئه‌مه‌كه‌ برایم ئه‌حمه‌دی‌ لاوی‌ ‏ده‌رچووی‌ كۆلێژی‌ حقوق و عه‌لادین سه‌جادی‌ پیاوی‌ مزگه‌وت و زانای‌ ئایینی‌ بوون، ‏دوو قۆڵی‌ ئه‌و ئه‌ركه‌ گه‌وره‌یان گرته‌ ئه‌ستۆ، به‌پشتگیریی‌ و هاندانی‌ لاوانی‌ كورد ‏له‌به‌غداو به‌شه‌ونخوونی‌ هه‌ردوكیان به‌دیار چاپخانه‌وه‌ گۆڤاری‌(گه‌لاوێژ) رووناكی‌ ‏بینی‌، ئه‌مجا به‌و پێشوازییه‌ گه‌رمه‌ی‌ لێی‌ كراو به‌سۆزی‌ كوردانه‌و فیداكاریی‌ ئه‌و دوو ‏جوامێره‌ گه‌لاوێژ زیاتر دره‌وشایه‌وه‌و ژماره‌ به‌دوای‌ ژماره‌دا گه‌شه‌ی‌ ده‌كرد.‏

   ‏(گه‌لاوێژ) یه‌كه‌م وێزگه‌ی‌ دره‌وشانه‌وه‌ی‌ مامۆستا عه‌لادین سه‌جادی‌ بوو، له‌نێوان ‏دێڕه‌كانی‌ ئه‌و گۆڤاره‌وه‌ خوێنه‌ران ئاشنایه‌تییان له‌گه‌ڵ ئه‌م پیاوه‌ ئایینی‌ یه‌ نوێ‌ ‏خوازه‌ ڕوناكبیره‌دا په‌یدا كرد، له‌سه‌رده‌می‌ ڕاپه‌ڕینی‌ ساڵی‌ (١٩٤٨)دا جگه‌له‌ ‏به‌ڕێوه‌بردنی‌ گه‌لاوێژ، گۆڤاری‌ (نزار)یشی‌ به‌عه‌ره‌بی‌ ده‌ركرد، هه‌ڵبژاردنی‌ ‏ناوه‌كه‌شی‌ زیره‌كانه‌ بوو، لای‌ كورد (نزار) وشه‌یه‌كی‌ كوردی‌ یه‌و مانای‌ خۆی‌ هه‌یه‌، ‏لای‌ عه‌ره‌بیش چه‌ندین كه‌سایه‌تی‌ ناسراو كوڕه‌كانیان ناویان (نزار) بوو، گۆڤاری‌ ‏نزار له‌و سه‌رده‌مه‌دا پێگه‌ی‌ خۆی‌ له‌ناو خوێنه‌راندا هه‌بوو جگه‌ له‌كوردستان، ‏له‌به‌غداش له‌لایه‌ن پێشكه‌وتوخوازه‌كانه‌وه‌ ده‌خوێنرایه‌وه‌و بابه‌تیان تێدا ‏بڵاوده‌كرده‌وه‌. دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ حوكمی‌ عورفی‌ دانراو ئیرهابی‌ ڕه‌ش سه‌رانسه‌ری‌ ‏عیراقی‌ گرته‌وه‌، مامۆستا ئیبراهیم ئه‌حمه‌دی‌ خاوه‌نی‌ «گه‌لاوێژ» گیراو به‌دوو ساڵ ‏زیندانی‌ حوكم درا، گۆڤاری‌ گه‌لاوێژیش داخرا، مامۆستا سه‌جادی‌ به‌ته‌نیاو بێ‌ ‏گه‌لاوێژو بێ‌ نزار، بێ‌ هاوڕێ‌ و هاوده‌م مایه‌وه‌، پیره‌مێرد زۆر به‌په‌رۆش بوو بۆ ‏گه‌لاوێژ و بۆ دوو ئه‌ستێره‌كه‌ی‌، به‌و بۆنه‌یه‌وه‌ به‌ده‌م هه‌ناسه‌ی‌ سارده‌وه‌ شیعرێكی‌ ‏خه‌ماوی‌ بۆ وتوون ده‌ڵێ‌:‏

   ئیبراهیم له‌ناو نارا سووتاوه‌

   سه‌جاده‌ی‌ ته‌قوا بێ‌ ڕایه‌ڵ ماوه‌

   مامۆستا سه‌جادی‌ هاوڕێ‌ یه‌تی‌ و دۆستایه‌تی‌ له‌گه‌ڵ پیره‌مێردا زۆر پته‌و بوو، ‏كه‌پیره‌مێرد پێویستی‌ به‌شتێكی‌ چاپخانه‌ ده‌بوو هه‌ر له‌كه‌ره‌سه‌و ئامێره‌وه‌ تا ‏مه‌ره‌كه‌ب وكاغه‌ز نامه‌ی‌ بۆ سه‌جادی‌ ده‌نارد، ئه‌ویش دڵسۆزانه‌ به‌پیر ‏خواسته‌كه‌یه‌وه‌ ده‌چوو، خێرا بۆی‌ جێبه‌جێ‌ ده‌كردو بۆی‌ ده‌نارده‌وه‌.‏

   له‌و كاتانه‌شدا كه‌سه‌ردانی‌ سلێمانی‌ ده‌كرد، له‌قه‌له‌نده‌رخانه‌كه‌ی‌ پیره‌مێرد میوان ‏ده‌بوو، ده‌گێڕنه‌وه‌ ده‌ڵێن: پیره‌مێرد ئه‌وه‌نده‌ به‌هاتنی‌ سه‌جادی‌ دڵخۆش ده‌بوو، ‏هه‌ر كارێكی‌ ببوایه‌ – جگه‌ له‌كاری‌ ڕۆژنامه‌كه‌ی‌ – وازی‌ لێ‌ ده‌هێناو به‌هاوڕێكانی‌ ‏ده‌وت «عه‌لادین میوانمه‌».‏

   كاتێ‌ له‌ 19/6/1950 پیره‌مێرد ماڵئاوایی‌ له‌دنیا كرد، سه‌جادی‌ زۆر بۆی‌ ‏به‌په‌رۆش بوو له‌چله‌كه‌یدا سه‌رگوزه‌شتی‌ ژیانی‌ پیره‌مێرد و هه‌وڵ و ته‌قه‌للای‌ بێ‌ ‏وچانی‌ له‌گشت بواره‌ ڕوناكبیریه‌كان پیشان داو وتی‌:‏

   ‏»پیره‌مێرد شاعیر و ئه‌دیبێكی‌ زۆر گه‌وره‌ی‌ ئه‌م ده‌وره‌ی‌ ئێمه‌ بوو، شاعیر یا ئه‌دیب ‏به‌ده‌نگی‌ شیعر و نوسینی‌ ته‌لی‌ نازكی‌ عاتفه‌ی‌ خه‌ڵك ئه‌بزوێنێ‌، چونكه‌ بانگی‌ ئاشتی‌ ‏ئه‌كا، بانگی‌ سه‌ربه‌رزیی‌ ئه‌دا، یا بانگی‌ سه‌ركه‌وتن له‌مه‌یدانی‌ شارستانیه‌تدا، شاعیر ‏یا ئه‌دیب په‌رده‌ی‌ دڵی‌ ئاوێنه‌ی‌ بێگه‌ردی‌ قه‌ومه‌كه‌یه‌تی‌، زمانی‌ شاعیر یا ئه‌دیب ‏زه‌نگێكه‌ كه‌ده‌نگی‌ هات گوێی‌ هه‌موو كه‌ون ئه‌زرنگێته‌وه‌».‏

   به‌واته‌ی‌ شیرینی‌ سه‌جادی‌ هه‌موو ئه‌و سیفه‌تانه‌ی‌ باسی‌ كردن له‌پیره‌مێردی‌ ‏هاوڕێیدا هه‌بوون.‏

   ‏* مامۆستا سه‌جادی‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ وه‌ك پیاوێكی‌ ئایینی‌ و مێزه‌ر له‌سه‌ر و پێش ‏نوێژی‌ مزگه‌وت، له‌هه‌مان كاتدا یه‌كه‌م كه‌س بوو له‌و توێژه‌ی‌ خۆی‌ هاته‌ بواری‌ ‏ڕۆژنامه‌نووسیه‌وه‌، هه‌روه‌هاش یه‌كه‌م كه‌س بوو سه‌هۆڵ به‌ندانی‌ شه‌رمی‌ له‌بواری‌ ‏قسه‌ی‌ خۆش و ڕووداوی‌ پێكه‌نیناویدا شكاند و «ڕشته‌ی‌ مرواری‌» كرده‌ جوانترین ‏دیاری‌ و پێشكه‌ش به‌گه‌لی‌ كوردی‌ كرد.‏

   ‏* مێژووی‌ ئه‌ده‌بی‌ كوردیش له‌به‌رهه‌مه‌ نایابه‌كانی‌ ساڵانی‌ په‌نجاكانی‌ سه‌ده‌ی‌ ‏ڕابوردووه‌ كه‌به‌قه‌ڵه‌می‌ مامۆستا سه‌جادی‌ كتێبخانه‌ی‌ كوردیی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند كرد.‏

   ‏* له‌و سه‌رده‌مه‌دا (٥٧و٥٨58) كه‌ له‌ڕۆژنامه‌ی‌ (ژین)دا كارم ده‌كرد، بۆم ڕه‌خسا ئه‌و ‏پیاوه‌ مه‌زنه‌ له‌نزیكه‌وه‌ بناسم، چونكه‌ كه‌ده‌هاته‌ سلێمانی‌ وه‌ك جاری‌ جاران ‏به‌یادی‌ پیره‌مێرده‌وه‌ میوانی‌ قه‌له‌نده‌رخانه‌ ده‌بوو. زۆری‌ پێخۆش بوو كه‌من ‏گه‌نجێكی‌ ته‌مه‌ن   ٢٤   و   ٢٥ساڵان خۆبه‌خش له‌ڕۆژنامه‌كه‌دا هه‌ڵده‌سوڕێم و كاری‌ ‏ڕۆژنامه‌وانی‌ ده‌كه‌م، زۆریشی‌ هان ده‌دام له‌سه‌ر نووسین، له‌بیرمه‌ جارێكیان تووشی‌ ‏ئه‌نفلۆنزا بوو وتارێكی‌ له‌ژیندا له‌سه‌ر ئه‌و په‌تایه‌ بڵاو كرده‌وه‌، به‌پێكه‌نینه‌وه‌ وتی‌: ‏ئه‌وه‌نده‌ به‌خه‌ستی‌ گرتم ویستم به‌سه‌ریه‌وه‌ تێنه‌په‌ڕێ‌ له‌(ژین)دا بیكه‌م به‌په‌نگ، ‏هه‌ر له‌و بواره‌دا وتی‌: «عه‌ره‌ب ناحه‌قیان نیه‌ پێی‌ ده‌ڵێن «أنف العنزه‌» به‌مانا ‏‏»لوتی‌ بزن» چونكه‌ لووتی‌ بزن هه‌میشه‌ ته‌ڕه‌.‏

   ‏* ئیتر ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌مان هه‌ر به‌رده‌وام بوو، هه‌میشه‌ لوتفی‌ به‌رانبه‌رم ده‌نواندو ‏گه‌وره‌یی‌ خۆی‌ دووباره‌ ده‌كرده‌وه‌.‏

   ‏* تا ئێستا ئه‌وه‌ی‌ من بیزانم ته‌نیا سێ‌ ئه‌دیبی‌ كورد به‌بێ‌ بڕوانامه‌ی‌ باڵا ڕێگه‌یان ‏پێدراوه‌ كه‌له‌به‌شه‌ ئه‌ده‌بیه‌كانی‌ زانكۆكاندا وانه‌ بڵێنه‌وه‌، ئه‌وانیش گۆران و ‏سه‌جادی‌ و كامه‌ران موكری‌ بوون.‏

   ‏* له‌م كاره‌ پیرۆزه‌شدا مامۆستا عه‌لادین سه‌ركه‌وتوو بوو، له‌پێگه‌یاندنی‌ ‏گوڵه‌باخه‌كانی‌ گوڵزاری‌ ئه‌ده‌بی‌ كوردیدا، باخه‌وانێكی‌ دڵسۆزو لێهاتوو بوو.‏

   ‏* له‌دوای‌ ڕێكه‌وتننامه‌ی‌ ئازاری١٩٧٠   كه‌كۆڕی‌ زانیاری‌ كورد دامه‌زرا، مامۆستا ‏سه‌جادی‌ یه‌كێ‌ بوو له‌ئه‌ندامه‌ كاراكانی‌ ئه‌و كۆڕه‌و ماوه‌یه‌كیش به‌وه‌كاله‌ت سه‌رۆكی‌ ‏بوو.‏

   ‏* له‌سه‌رده‌می‌ وتووێژی‌ نێوان یه‌كێتیی‌ نیشتمانی‌ كوردستان و حكومه‌تی‌ به‌غداد له‌ ‏‏١٩٨٤   جارێك له‌به‌غدا سه‌ردانم كرد، دڵخۆش بوو به‌وه‌ی‌ كه‌ كورد جارێكی‌ تر ‏گه‌یشتۆته‌ ئه‌و ئاسته‌ به‌هێزه‌ی‌ كه‌ به‌عس سه‌ری‌ بۆ دابنه‌وێنێ‌ و داوای‌ وتووێژی‌ ‏له‌گه‌ڵدا بكات.‏

   ‏* له‌دوای‌ به‌خشینێكی‌ زۆر له‌ئه‌ده‌ب و سامانی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌، مامۆستا سه‌جادی‌ له‌   ١٣/١٢/١٩٨٤   كۆچی‌ دوایی‌ كردو سامانێكی‌ زۆری‌ له‌به‌رهه‌مه‌ ڕه‌نگینه‌كانی‌ بۆ ‏گه‌له‌كه‌ی‌ به‌جێ‌ هێشت، كۆڕی‌ زانیاری‌ كورد چله‌ی‌ ماته‌مینی‌ یان له‌هۆڵی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ ‏ڕۆشنبیریی‌ كوردیی‌ له‌به‌غدا بۆ ڕێكخست، له‌سلێمانیه‌وه‌ چه‌ند كه‌سێكیان بانگ ‏كردبووین بۆ به‌شداری‌ كردن له‌كۆڕه‌كه‌دا، هه‌ر له‌وێوه‌ له‌سه‌ر پێشنیازی‌ ‏مامۆستایان مه‌سعود محمه‌د و د.كه‌مال مه‌زهه‌ر منیان ده‌ست نیشان كردبوو بۆ ‏به‌ڕێوه‌بردنی‌ كۆڕه‌كه‌، له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌كی‌ زۆر له‌ ئه‌دیب و لێكۆڵه‌ره‌وه‌و ‏باسكاره‌ عه‌ره‌به‌كانیش ئاماده‌ بوون، بۆیه‌ به‌كوردی‌ و به‌عه‌ره‌بی‌ بڕگه‌كانم ‏پێشكه‌ش كردو به‌شێوه‌یه‌كی‌ شیاو ماڵئاواییمان له‌ئه‌ستێره‌یه‌كی‌ گه‌شی‌ ئاسمانی‌ ‏ئه‌ده‌بیاتی‌ كورد كرد.‏

   ‏* شه‌ویش مامۆستا ئیبراهیم میرانی‌ له‌ماڵی‌ خۆیان ئێواره‌خوانێكی‌ بۆ میوانه‌كان ‏ڕێك خستبوو كه‌بریتی‌ بوون له‌ د.عزالدین مسته‌فاو د.ئیحسان فوئادو مامۆستا ‏حه‌مه‌ ساڵح قازانی‌ و كاك عومه‌ری‌ مه‌كته‌به‌ی‌ سلێمانی‌ و كاك عومه‌ری‌ موهه‌ندیس و ‏كاك كه‌مال ڕه‌ئوفی‌ برازای‌ كاك عومه‌ری‌ مه‌كته‌به‌ و به‌نده‌، له‌و دانیشتنه‌شدا زۆری‌ ‏كاته‌كه‌مان باسی‌ چاكه‌و زیره‌كی‌ و خزمه‌تگوزاری‌ و به‌رهه‌می‌ ئه‌ده‌بی‌ و ‏ڕۆژنامه‌نووسی‌ و قسه‌ خۆشه‌كانی‌ مامۆستامان ده‌كرد و یادی‌ به‌خێریمان ‏ده‌كرده‌وه‌، ئه‌وساش و ئێستاش هه‌زار جار یادی‌ به‌خێر بێت

   سه‌باره‌ت به‌ مامۆستا عه‌لادین سه‌جادی‌ مومتاز حه‌یده‌ری‌ وتی‌: مرۆ كه‌ ته‌ماشای‌ ‏مێژووی‌ كه‌لتووری‌ كورد ده‌كات به‌تایبه‌تی‌ كه‌ له‌باوه‌شی‌ ئایندا په‌روه‌رده‌ بووه‌ ‏واته‌ له‌ رێگای‌ مزگه‌وت و حوجره‌كانه‌وه‌ سه‌ری‌ هه‌ڵداوه‌، ئه‌وجا ته‌ماشای‌ ده‌كه‌ین ‏ژماره‌یه‌ك كه‌ڵه‌پیاوی‌ كورد كه‌ نموونه‌ی‌ ئه‌حمه‌دی‌ خانی‌ و شێخی‌ جزیری‌ و ‏مه‌وله‌وی‌ و نالی‌ و مه‌حوی‌ و وه‌فایی‌ و حاجی‌ قادری‌ كۆیی‌ و مه‌لای‌ گه‌وره‌ ئیبنی‌ ‏ئاده‌م و تا ده‌گاته‌ زاناكانی‌ بنه‌ماڵه‌ی‌ قه‌ره‌داغی‌ و حه‌یده‌ری‌ و چروستانی‌ . ته‌ماشا ‏ده‌كه‌ین هه‌موو ئه‌وانه‌   له‌ رێگای‌ مه‌لایه‌تییه‌وه‌ بوون به‌ خوێنده‌وارێكی‌ گه‌وره‌ ‏به‌تایبه‌تی‌ زۆربه‌یان خاوه‌نی‌ شارستانییه‌تی‌ سه‌رده‌مانه‌ بوون. نموونه‌یه‌كی‌ هه‌ر ‏به‌رزی‌ ئه‌و كه‌لتوره‌ دوولایه‌نه‌ ئاینی‌ و شارستانی‌ حه‌زره‌تی‌ عه‌لادین سه‌جادیه‌ ‏

   جه‌نابی‌ مامۆستا عه‌لادین سه‌جادی‌ حاڵه‌تێكی‌ زۆر ده‌گه‌مه‌نه‌ بڕوانه‌ هه‌موو ‏به‌رهه‌مه‌كانی‌ له‌ مه‌یدانی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ كوردیدا شاكارن بۆ نموونه‌ ته‌ماشای‌ مێژووی‌ ‏ئه‌ده‌بی‌ كوردی‌ بكه‌ كه‌ ئه‌و كاته‌ مامۆستا عه‌لادین سوجادی‌ ته‌مه‌نی‌   ٢٤   ساڵ بووه‌ ‏ئه‌و شاكاره‌ مه‌زنه‌ی‌ نووسیوه‌، تا ئێستا كه‌س نه‌یتوانیوه‌ خۆی‌ له‌ قه‌ره‌بدات، ‏ته‌نانه‌ت مامۆستا پسپۆڕه‌كانی‌ مه‌یدانی‌ ئه‌ده‌بیاتی‌ كوردیدا نه‌یانتوانیوه‌. ‏به‌گوێره‌ی‌ ناوه‌ڕۆكی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندی‌ مێژووی‌ ئه‌ده‌بی‌ كوردی‌ بنووسنه‌وه‌. له‌وه‌ش ‏زیاتر ته‌ماشای‌ كتێبه‌ مێژوویی‌ یه‌كانی‌ بكه‌ین له‌وانه‌ شۆڕشی‌ كورد وه‌كو بڵێی‌ ‏پسپۆری‌ مێژوو نوسیبێتی‌ نه‌ك مه‌لا یه‌كی‌ ده‌رچووی‌ مزگه‌وت نووسیبێتی‌

   من پێم وایه‌ رشته‌ی‌ مرواری‌ خۆی‌ له‌ خۆیدا خه‌زێنه‌یه‌كی‌ زۆرگه‌وره‌ی‌ كه‌لتووری‌ ‏ره‌سه‌نی‌ مێژوویی‌ كورده‌وارییه‌، چونكه‌ ناوی‌ سه‌دان گوندی‌ تێدایه‌، پانتایی‌ هه‌موو ‏جوگرافیای‌ كوردستان ده‌گرێته‌وه‌ واده‌زانی‌ نه‌خشه‌ی‌ كوردستانت بۆ ده‌كێشێ‌. ‏ئه‌وجا له‌مه‌یدانی‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌، كه‌ ده‌ڵێم كۆمه‌ڵایه‌تی‌ تێكرای‌ هه‌ڵسوكه‌وتی‌ عه‌قڵی‌ ‏كورده‌وارییه‌. به‌كورتی‌ رشته‌ی‌ مرواری‌ كه‌ره‌سته‌یه‌كی‌ هه‌مه‌لایه‌نی‌ نووسینه‌وه‌ی‌ ‏مێژووی‌ كورده‌وارییه‌ له‌ ته‌ك ئه‌مانه‌دا كه‌ به‌رهه‌مه‌كانی‌ زیاتر له‌ بیست كتێبن هه‌ر ‏هه‌موویان به‌سه‌ر یه‌كه‌وه‌ گه‌وره‌ترین ره‌وسه‌ی‌ كه‌لتوری‌ كورده‌وارییه‌. چه‌ندین ‏نه‌وه‌ی‌ دیكه‌ ده‌توانن سوودی‌ باشی‌ لێوه‌ربگرن. ئه‌وه‌ی‌ لێره‌دا حه‌ز ده‌كه‌م بیڵێم ‏تا ئێستا زانكۆكانی‌ كوردستان به‌تایبه‌تی‌ به‌شه‌كانی‌ كوردی‌ و مێژوو و كۆمه‌ڵناسی‌ ‏نه‌یانتوانیوه‌ كار له‌سه‌ر به‌رهه‌مه‌كانی‌ مامۆستا عه‌لادین سه‌جادی‌ بكه‌ن و ‏نه‌یانتوانیوه‌ به‌رهه‌مه‌كانی‌ بكه‌ به‌ ماده‌ی‌ خوێندن و ده‌بوایه‌ زانكۆیه‌ك، شه‌قامێك ‏به‌ناوی‌ ئه‌وه‌وه‌ بكرایه‌. له‌وه‌ش زیاتر به‌شی‌ تایبه‌تی‌ هه‌بووایه‌ بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ‏به‌رهه‌مه‌كانی‌ عه‌لادین سه‌جادی‌ و مه‌لا عه‌بدولكه‌ریمی‌ موده‌ریس و ئه‌حمه‌دی‌ خانی‌ ‏و شێخی‌ جزیری‌ و به‌گشتی‌ رووناكبیره‌ گه‌وره‌كانی‌ كلاسیكی‌ كوردی‌. هیوادارم ‏به‌گیانێكی‌ نه‌ته‌وه‌ په‌روه‌رییانه‌وه‌ به‌خۆماندا بچینه‌وه‌ و رابردووی‌ زێرینی‌ ئه‌و كه‌ڵه‌ ‏پیاوانه‌ له‌ ئه‌نجامی‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ سه‌رتاسه‌ری‌ به‌نه‌وه‌ی‌ نوێ‌ پێشكه‌ش بكه‌ین ‏

   هه‌ر سه‌باره‌ت به‌عه‌لادین سه‌جادی‌ د. محه‌مه‌د شه‌ریف پێی‌ وتین: ئێمه‌ چه‌ند ‏فه‌قێیه‌كی‌ ئه‌و بووین له‌ساڵی‌١٩٥٥   كه‌ چووینه‌ به‌غدا بۆ ئه‌وه‌ی‌ بزانین بخوێنین و ‏زیاتر ببیستین و زانیاری‌ وه‌ربگرین، بۆیه‌ ده‌چووینه‌ لای‌ مامۆستا عه‌لادین سه‌جادی‌ ‏مزگه‌وته‌كه‌ی‌ وه‌ك قوتابخانه‌یه‌ك وابوو هه‌م بۆ زانست و هه‌م بۆ كوردایه‌تی‌. زۆرجار ‏عه‌لادین سه‌جادی‌ خه‌ریكی‌ نووسین بوو و قسه‌شی‌ له‌ گه‌ڵ ئێمه‌ ده‌كرد و زۆر جار ‏پرسیاری‌ له‌باره‌ی‌ بارودۆخی‌ كوردستانیشه‌وه‌ ده‌كرد و زۆر غه‌مباری‌ دۆزی‌ كورد ‏به‌تایبه‌تی‌ لایه‌نی‌ ئه‌ده‌بی‌. عه‌لادین سه‌جادی‌ كه‌سایه‌تییه‌كی‌ هێنده‌ مه‌زن بوو ‏هه‌رگیز دووباره‌ نابێته‌وه‌. شێخ مه‌حمودی‌ حه‌فید ده‌هاته‌ لای‌، په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ‏تایبه‌تییان هه‌بوو. له‌ گه‌ڵ مامۆستا ئیبرایم ئه‌حمه‌د په‌یوه‌ندییه‌كی‌ باشی‌ هه‌بوو و   ‏له‌گه‌ڵ مه‌لا مسته‌فاش په‌یوه‌ندی‌ خۆشبوو،  له‌ناو كوردانی‌ به‌غدا زۆر خۆشه‌ویست ‏بوو، ته‌نانه‌ت عه‌ره‌به‌كانیش زۆریان رێز لێ‌ ده‌گرت . عه‌لادین سه‌جادی‌ ‏ئه‌ستێره‌یه‌كی‌ گه‌شی‌ ئاسمانی‌ كوردستانبوو هیوادارم یادبكرێته‌وه‌ و كار له‌سه‌ر ‏به‌رهه‌مه‌كانی‌ بكرێ‌.