خالید سەعید - دکتۆر خالید    table.MsoNormalTable {line-height:115%; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; } p {margin-right:0in; margin-left:0in; font-size:8.5pt; font-family:"Verdana","sans-serif"; color:#FFFFB9; } p.MsoNormal {margin-top:0in; margin-right:0in; margin-bottom:10.0pt; margin-left:0in; line-height:115%; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; color:windowtext; } .style4 { text-align: right; }           خالید سەعید - دكتۆر خالید

        دكتۆر خالید ساڵی ١٩٣٤ لەبنەمالەیەكی نیشتمان پەروەر و تێكۆشەر و دیاریشاری كۆیەلەدایك بوە. باوكی حاجی حەمە سەعید ئەسعەد یەكێك بوو لە گەورەپیاوانی غەفوریەكان. 

   هەر لە كۆیەش قۆناغەكانی خوێندنی سەرەتایی وناوەندی تەواو كردوە، دواتر لەشاری كەركوك لە پەیمانگای برین پێچینەوە درێژەی بە خوێندن داوە. پاشتەواوكردنی خوێندن لە نەخۆشخانەی كۆیە دامەزراوە. 

   لەسەردەمی لاویەتیەوە تێكەڵاوی چالكی و كاری سیاسی بووە. لە سالانی ١٩٤٧تا ١٩٤٨ بەهۆی چەند مامۆستایەكی نیشتمان پەروەر و ناسراو وەك : حەمە رەفیق مەعروف و عوسمان حەسەن و قادر ئەسعەد بۆتە ئەندامی كۆمەلەی پێشكەوتنی قوتابیان وپاشان بەشداری كردوە لە یەكێتی قوتابیانی كوردستان. 

   دوای شۆرشی ١٤ تەموزی ١٩٥٨ بۆتە ئەندامی لیژنەی ناوچەی كۆیە وەك كادرێكی لیهاتووی پارتی دیموكراتی كوردستان و لەشاری كۆیە ناوی دەركردوە. 

   لەمانگی ئەیلولی ١٩٦١ دا كاتێ كە چەكدارانی عەشیرەتە كوردیەكان رێگاو بانیان گرت، دكتۆر خالید لەگەڵیان چەكی هەڵگرتوە و دوای بڵاوە پێكردنیان ئەو لەگەڵ چەند پێشمەرگەیەك مانەوە تا جولانەوەكیان رێكخستوە. لەبەر توانایی فیكری و بەدەنی دكتۆر خالید هەر زوو بۆتە ناوێكی دیاری ناوچەی كۆیە. زۆر چالكانە بەشداری كردوە لە زۆربەی چالكی جەماوەری و پیشەیی و سیاسی ئەو سەردەمە و زۆر جاریش بە سەرپەرشتی و دەستپێشخەری ئەو ئەم چالكیانە كراوون. 

   كاتێ كە شۆرشی ئەیلول دەستی پێكرد، دكتۆر خالید لەیەكەمین دەستەی پێشمەرگایەتی پارتی دابوو. 

   پێش شۆرشی ئەیلول لەناو لیژنەی كۆیە وەك باڵێكی سەربازی بە سەرۆكایەتی خۆی كاری ئەكرد. بەمەبەستی پەیدكردنی چەك و تەقەمەنی سەفەرێكی كرد بۆ حاجی ئۆمەران، هەر لەم كاتانە ئەمری گرتنی دەرچووە بۆیە ئەویش روی لە چیكانیقەندیل و شیشار و سەفین كرد لەگەڵ چەند پێشمەرگەیەك و پەیوەندی كردوە لە گەڵ سەرۆك عەشیرەتەكان و هاووڵاتی ئەم ناوچانە بۆ ئاگاداری كردنەوەیان و ئامادەكردنیان بۆ شۆرش. 

   لەپێشمەرگایەتیش ئەو كاتە بە ئازایەتی و لێوەشایی ناسراو بوو، لە ناو پێشمەرگە زۆر خۆشەویست و بەرێز بوو، هەر لەبەر ئەم سیفاتانە بوو بە سەرلق لە حاجی قەڵا لەساڵی ١٩٦٣. 

   لە ساڵی ١٩٦٤ بوو بە سەرلق لە دەشتی كۆیە و پاشان بوو بە ئامر بەتالیۆن بەدرێژایی شۆرشی ئەیلول. لە دەیان شەروچالكی بەشداری كردوە و هەموو كات لە ریزی یەكەم بووە. 

   پاش دەرچوونی بەیانی١١ ئازاری ساڵی ١٩٧٠ تا ١٩٧٤ لەشاری بەغدا نیشتەجێبووە و لەنەخۆشخانەی نعمان بوو بە مودیری ئیدارە. 

   كاتێ كە شۆرش هەڵگیرساوە دكتۆر خالید پەیوەندی كردوە و بوو بە ئامر بەتالیۆن و پاشان بوو بە ئامر هێزی كۆسرەت و لە دواییش بوو بە فەرماندەی هێزی گەرۆك. وەك هێزێك لە هەر ناوچەیەك پێویستیان پێبوبی فریایان كەوتوە و لە زۆربەی جەبهەكان گەراوە و بەشداری شەرو چالكیەكانی كردوە. 

    لەساڵی ١٩٧٥ پاش پەیمان نامەی جەزاییر و پیلانی دوژمنانی كورد بۆ توانەوەی بزوتنەوەی كورد لە كوردستان. دكتۆر خالید یەكێك بووە لەو كادیرە بەرچاوانە كە نەیان ویستوە چەك دانێن و خۆ بەدەست بدەن و لەگەڵ چەند كادرێكی تری نیشتمان پەروەر و شۆرش گێر چەند كۆبونەوەیەك ئەكەن بۆ بەردەوام بوون لە شۆرش و نەهێلن پیلانی دوژمنان سەربگرێت و ئاش بەتاڵ بە شۆرشی ئەیلول بكرێت. بەڵام سەركردایەتی كورد لەم كاتەدا نەك هەر یارمەتیان نەداوون بەڵكو رێگریش بوونە لە بەردەوام بوونی شۆرش.

    دوای نائوومێدی لەو هەوڵەشیان ئەچن بۆ كوردستانی ئێران و چەند كۆبوونەوەك لە نەغەدە و ئورمێ ساز دەكەن بۆ لێكۆڵینەوە لەم وەزعە تازەیە و لەدواییدا لەگەڵ چەند هەڤاڵێكی تر دا بریاریان دا بگەرێنەوە بۆ كوردستان بۆ ئەوەی درێژە بەخەباتی سیاسی و جەماوەری بدەن و هەر لەم كۆبوونەوە بزوتنەوەی سوسیالیستی دیموكراتی كوردستان پێكدەهێنن لەگەڵ هەڤاڵان شەهید عەلی عەسكەری، شەهید عومەر دەبابە، شەهید رەسول مامەند، شەهید تایر عەلی والی، شەهید عەلی هەژار، شەهید سەعدی گچكە و شەهید كاردۆ گەڵاڵی و چەند هەڤاڵێكی تر. 

   پاش گەرانەوەیان بۆ عێراق رژێم دكتۆر خالید و كاك عەلی عەسكەری و كاك عومەر دەبابەیان دوور كردەوە لە كوردستان بۆ ئەوەی دەست بە كاری سیاسی نەكەنەوە و هەر یەك لەم بەرێزانە نیشتەجێ ئەكرێن لە شارێك بۆ ئەوی پەیوەندی نێوانیان لاواز بێت، بۆ نمونە كك عەلی عەسكەری لە شاری رفاعی و كك عومەر لە رەمادی و دكتۆر خالید لە بەغدا نیشتەجێدەكرێن. 

   لەبەغدا دكتۆر خالید لە ژێر چاودێری رژێم بوو زۆر جار بانگ دەكرا لە لایەن دەزگای موخابەرات و تووشی ئەشگەنجەی دەروونی دەكرا و تەهدید دەكرا كە بەشداری هیچ جلموجۆڵێكی سیاسی نەكات. 

   لەكاتی كە یەكێتی نیشتمانی كوردستان دامەزرا هەر لەسەرە تاوە پەیوەندی هەبوو لەگەڵ دەستەی دامەزراندن لە رێگای بەرێز مام جەلال. دكتۆر خالید لەو كەسانە بوو كە بەردەوام بەپەرۆشی ئەوە بوو كە خەباتی چەكداری بەزوترین كات دەست پێبكرێتەوە و لەنامەكی بۆ بەرێز مام جەلال ئاماژەی بەوەكردبوو كە دوكەوتنی خەباتی چەكداری لە بەرژەوەندی رژێم و دوژمنانی بزوتنەوەی رزگاریخوازی گەلی كوردە و كاتی خەباتی چەكداری هاتووە. 

   پاش ئەوەی دەستەی دامەزراندنی یەكێتی داوایان لە دكتۆر خالید كرد كە دەست بە خەباتی چەكداری بكەنەوە، دكتۆر خالیدپەیوەندی لەگەڵ كۆمەڵێك پێشمەرگەو فەرماندەو لێپرسراوی لقەكانی شۆرشی ئەیلول كرد. هەروەها پەیوەندی كرد لەگەڵ شەهید عەلی عەسكەری و شەهید عومەر دەبابە بۆ هەڵگیرسانەوەی خەباتی چەكداری بە سەرپەرشتی یەكێتینیشتمانی كوردستان. لەكاتێكی كەمدا توانرا كۆمەڵێك پێشمەرگەی قارەمان و دڵسۆز كۆبكرێنەوە و رووبكەنە شاخەكانیكوردستان. هاتنەدەرەوەی ئەم قارەمانانە دەنگێكی گەورەی دایەوە لە ناو خەڵكی كوردستان. 

   بۆ كاری رێكخستن و كۆكردنەوەی پێشمەرگە و پەیوەندی كردن لەگەڵ پێاو ماقولانی ناو چەكانی بادینان و سۆران دكتۆر خالید چەند جار سەردانی ئەم ناوچانەی كرد. 

   بەهاری ساڵی ١٩٧٧ سەردانێكی كرد بۆ ناوچەی بەرادۆست بۆ پێشوازی لە بەرێزان مام جەلال و كاك نێوشیروان و هەڤاڵانی دەرەوە. 

   دكتۆر خالید رۆلێكی بەرچاوی هەبوە لە شۆرشی نوێی گەلەكەمان چ لە كاری رێكخستن و چ لە شەرو چالكیەكانی یەكێتی دژ بە دوژمنانی گەلی كورد و هەر لە یەكەم رۆژی دروست بوونی یەكێتی نیشتمانی كوردستان تا رۆژی شەهید كردنی. 

   هەڤاڵەكانی دكتۆر خالید سەركەوتنی ئەم لە پۆستەكانی بەوە دەگەرێننەوە كە دكتۆر خالید تا بڵێ كەسێكی پاك و نیشتمانپەروەر بووە و زۆر نزیكی پێشمەرگە بووە و هەر هەمووشیانی وەك براو كوری خۆی سەیر كردوونە و لە خۆشی و ناخۆشی لە گەڵیان بوە و زۆر كەسێكی راست گۆ بووە و كاری كردوە لە پێناوی گەلەكەی و دوور بوە لە خۆپەرستی و هیچ كات كاری نەكردوە لەپێناوی پۆست و ئیمتیازات. 

   بەهاری ١٩٧٨ د. خالید و عەلی عەلی عەسكەری و شێخ حسێن بابە شێخ لە گەڵ نزیكەی ١٠٠٠ پێشمەرگە بەرەو هەكاری بەڕێ كەوتن، بۆ ئەوە چەك بهێنن بۆ بوژاندنەوەی شۆڕش. ئەم هێزە دابەش كرابوون بە سەر سێ بەشدا. لە كاتێكدا كە كێشەی گەورەی ئەمان ئەوەبوو كە شۆڕشی گەلەكەمان سەركەوتن بەدەست بهێنێت و گەلی كورد بە مافە رەوا كانی خۆی بگات، سەركردایەتی كاتی ئەوسای پارتی دیموكراتی كوردستان كە ناسراوبوون بە (قیادە مۆقەتە) خەریكی پلان دانان بوون بۆ لە ناو بردنی شۆڕشی نوێ گەلەكەمان. دوابەدوای چەندین شەڕ و پێكدادان كە لەلایەن قیادە مۆقەتەوە پلانی بۆ دانابوو بە پشتیوانی عەشایەرەكانی سەرسنوور و ناوچەی هەكاری. لە شەوی١٩/٦/١٩٧٨. 

   شەهید د. خالید سەعید و هاوڕێكانی كەوتنە بۆسەیەكی گەورەوە كە سەدان چەكداری عەشیرەتی ژیركی داینابوو، لەم شەڕەدا شەهید د خالید لە كۆبونەوەیەك لەگەڵ هاورێیەكانی پێیاندەڵێت؛(با چیتر پێشمەرگە بە كوشت نەدەین و خۆمان تەسلیم بكەین،چونكە ئەوان تەنها ئێمەیان لا مەبەستەو ئەو پێشمەرگانە با بمینێن. چونكە شۆرش پێویستی بەو پێشمەرگانە هەیه) هەروها د خالید وتوویەتی؛ (ئێمە ئەگەر خۆمان تەسلیم نەكەین، ئەگەر نەشكوژرێین،پێشمەرگەكان لە برسا دەمرن، بۆیە لەپێناو رزگاركردنی گیانی ئەو پێشمەرگانه، پێویستە خۆمان تەسلیم بكەین،ئەگەرنا بۆ هەتاهەتایە مێژو نەفرەتمان لێ دەكات.) كاتێك دەیانەوێت برۆن خۆیان تەسلیم بكەن، د خالید بە گوێی یەكێك لەپێشمەرگەكاندا دەچرپێنێت و پێیدەڵێت؛(دەزانم دەكوژرێم، بەڵام بەكوشتنی من شۆرش كۆتایی نایەت،تكایە ئێوە بەردەوام بن، جونكە ئەم میللەتەی ئێمە زۆر فەقیرە و باجی نەبوونی سەركردەی دڵسۆز دەدات و بەرپرسانی ئێمە لەشۆرشدا ئەوەندەی خەریكی تەسفیەی یەكترن، ئەگەر ئەوەندە خەریكی دوژمن بوونایە،ئەوا دەمێك بوو كورد خاوەنی دەوڵەتی سەەبەخۆ بو.).لە دوای خۆتەسلیمكردنیان هەریەك لە شەهید د خالید و عەلی عەسكەری و حسێن بابە شێخ بەفەرمانی پارتی بەدیلی شەهید دەكرێن. 

   ساڵی ١٩٦٠ ژیانی هاوسەری پێكهێناوە و لەگەڵ كچی مامی لتفیەی كچی حاجی سەعدی ئەسعەدی غەفوری. خاوەنی پێنج منداڵە، دوو كچ و سێ كوڕ. 

   سەرچاوە: ماڵپەڕی چنارۆ.